Xelmírez, xenio do ramánico é un apaixonante estudio biográfico sobre unha das máis grandes figuras da Idade Media en Galicia. Nestas páxinas, recentemente descubertas, dá Otero Pedrayo unha excelente medida das súas recoñecidas capacidades para a evocación histórica e a reconstrucción de tempos, espacios e humanidades. Apoiado nunha importante documentación que non chega nunca a coutar o seu poderío literario, Otero traza neste libro un perfil totalizador de Xelmírez, un retrato no que o bispo que engrandeceu a Compostela medieval amósasenos nas súas múltiples caras: político, príncipe da Igrexa, constructor de cidades e home. Pero a biografía xelmiriana é para Otero inseparable do marco no que se produce e, deste modo, Santiago de Compostela, Galicia e a Europa que renace no Románico acadan tamén papel protagonista neste suxerente e vigoroso ensaio.